|
Huisdieren spelen een belangrijke rol in ons leven. Ze geven ons voedsel in de vorm van vis, vlees, melk en eieren. Maar ze
doen meer. Ze houden ons bijvoorbeeld gezelschap, we sporten met ze of we showen de mooiste dieren op tentoonstellingen. En
sommige dieren, met name honden en paarden, kunnen worden getraind voor speciaal werk. Denk bijvoorbeeld maar aan politiepaarden
en –honden, maar ook aan blindengeleidehonden.
|
|
|
Voor al deze verschillende functies zijn verschillende dieren gefokt. Door steeds de meest geschikte dieren te selecteren
als ouderdieren zijn langzamerhand de verschillende rassen ontstaan. Allemaal toegespitst op een bepaalde functie en met een
bepaalde smaak van de fokkers.
|
|
Fokkerij is het verbeteren van aanleg van dieren door steeds alleen de beste dieren te gebruiken als ouderdieren. De volgende generatie heeft daardoor steeds een betere aanleg dan de vorige. Om zo succesvol mogelijk te selecteren, moet
je kennis hebben van hoe aanleg uitwerkt in een dier en hoe je de geselecteerde dieren het best kunt laten voortplanten.
|
|
Om zo succesvol mogelijk te fokken, moet je de dieren met de beste genetische aanleg selecteren als ouderdier. Het zou dus
handig zijn als je aan de buitenkant kunt zien welke dieren dat zijn. Helaas is dat niet het geval. In een heel enkel geval
kun je erfelijke aanleg aan de buitenkant zien. Een voorbeeld hiervoor zijn erfelijke korte staarten bij honden. Maar in bijna
alle gevallen kun je aan de buitenkant niet zien wat de erfelijke aanleg is. Gelukkig kun je daar wel een schatting van maken.
Hoe dat moet, hangt af van het kenmerk dat je wilt verbeteren.
|
|
Wanneer je de beste dieren hebt geselecteerd, moeten ze zich nog voortplanten. Voor succesvol fokken is het belangrijk om
ook daar kennis van te hebben. Dat is belangrijk om de paring goed te kunnen timen. En er zijn technieken beschikbaar, zoals
kunstmatige inseminatie, die het gebruik van de ouderdieren nog verder kan helpen verbeteren. De gecombineerde toepassing
van selectie en vermeerdering noemen we fokkerij.
|
|
Het doel van deze module fokkerij
|
|
Het doel van deze module is het leren beantwoorden van de vragen uit de praktijk van de fokkerij. Het zijn de vragen die bijvoorbeeld
komen van een eigenaar van een dier, die ermee wil fokken. Of de vragen die aan een medewerker of bestuurslid van een fokkerijorganisatie
gesteld worden.
|
|
Per diersoort worden praktijkgerichte situaties beschreven. Elke situatie eindigt met een praktische vraag die door de leerling
of door een groep leerlingen beantwoord moet worden.
|
|
Fokkerij is een vak dat draait om het maken van keuzes. Om de vragen te kunnen beantwoorden en de keuzes te maken, is achtergrondkennis
nodig over genetische aanleg, selectie en voortplanting. En natuurlijk over de diersoortspecifieke feiten. Deze staan beschreven
in aparte modules.
|
|
De inhoud van het leerboek
|
|
Het leerboek fokkerij bestaat uit drie onderdelen: algemene theorie, diersoortspecifieke theorie en praktijkgerichte situaties. |
|
De theorie bij genetische aanleg, selectie en voortplanting wordt in hoofdstuk 2 tot en met 9 aan de hand van een aantal hoofdvragen
beschreven. Onder iedere hoofdvraag zijn nog een aantal kleinere vragen te stellen. Die zie je onder de hoofdvraag gesteld,
waarna ze een voor een worden beantwoord. Om de vragen per hoofdstuk (thema) te kunnen beantwoorden, is wat theorie over erfelijkheid
vooraf niet te vermijden. In hoofdstuk 1 komt de theorie over erfelijkheid dan ook aan de orde.
|
|
De voortplanting is voor iedere diersoort anders en dat heeft soms weer gevolgen voor de fokkerij. In de diersoortspecifieke
theorie staat de voortplanting per diersoort beschreven.
|
|
De praktijkgerichte situaties met de te beantwoorden vragen zijn per diersoort als contexten beschreven. |
|
Voor de docent is een document beschikbaar met de elementen van het antwoord. |
|
De hoofdvragen die we gaan behandelen zijn: |
|
Wat is genetica en hoe erft iets over?
|
|
Waar wil ik een dier voor gebruiken?
|
|
Welke kenmerken wil en kan ik verbeteren?
|
|
Hoe organiseer ik de fokkerij?
|
|
Hoe selecteer ik ouderdieren?
|
|
Hoe kan ik het selectieresultaat beïnvloeden?
|
|
Hoe zorg ik dat een klein ras niet uitsterft?
|
|
Welke ouderdieren combineer ik met elkaar in een paringsschema?
|
|
Voortplanting
|
|
|