Ziekten: DNA testen en voorbeelden van ziekten

Bekijk de tabel eens. In de tabel staat een aantal aandoeningen met een erfelijke achtergrond. Een volledige lijst met aandoeningen en wat daar al over bekend is, is te vinden op de internetsite van OMIA (omia.angis.org.au). OMIA staat voor Online Mendelian Inheritance in Animals. De site is in het Engels (het is een Australische site), dat is even doorbijten, maar er staat heel veel informatie op.

Het hele genoom, de complete set genen, van de hond is inmiddels in kaart gebracht. Maar dat wil helaas nog niet zeggen dat bekend is wat elk stukje DNA precies doet. Voor een aantal door een enkel gen bepaalde afwijkingen is al wel bekend waar die liggen. Voor een aantal van die afwijkingen zijn ook DNA-tests ontwikkeld (één afwijking per test). Omdat elk ras toch vaak net even anders in elkaar zit op DNA-niveau, moet er voor elk ras apart zo’n test ontwikkeld worden. Dat is veel werk. De tests zullen waarschijnlijk alleen beschikbaar komen voor rassen waarbij een bepaalde aandoening veel voorkomt.

Er zijn veel erfelijke problemen bekend, te veel om hier op te nemen. In deze tabel daarom vier voorbeelden van gezondheidsproblemen die door een enkel gen worden bepaald en drie voorbeelden van gezondheidsproblemen die door meerdere genen worden bepaald. Hierbij wordt extreem gedrag ook als gezondheidsprobleem gezien. De erfelijkheidsgraden (h2) zijn een gemiddelde over resultaten van een aantal studies. Interessant is dat van alle aandoeningen, behalve doofheid, bekend is dat deze ook bij mensen voorkomen.

Naam	Enkel gen/meerdere genen	Rassen	Uitleg
Cataract	Enkel gen, recessief	Teckel, Labrador, Entlebucher Sennenhond, Jack Russell Terriër, Cocker Spaniel, Bison Frise, Tibetaanse Terriër, dwerg Schnauzer, en andere	Een oogaandoening waarbij de hond pas op latere leeftijd blind wordt (rond jaar of vijf). Fokdieren hebben tegen die tijd al nakomelingen. Het komt bij veel rassen voor.
Doofheid	Enkel gen, recessief	Dalmatiër, Duitse Dog, Boxer, Jack Russell Terriër, Pyreneese Berghond, Pointer	Dieren worden aan één of twee oren doof geboren. Het gaat vaak samen met een witte vacht.
Hemofilie (A en B)	Enkel gen, op x-chromosoom	Golden Retriever, Duitse Herder, Labrador, komt ook in andere rassen voor.	Bloedstollingsziekte. Het bloed stolt heel slecht. Ook een inwendige bloeding (blauwe plek) kan heel groot worden. Het voorkomen van botsingen of euthanasie is de enige oplossing. Komt vooral bij reuen voor.
Von Willebrand ziekte	Enkel gen, recessief	Doberman, Duitse Herder, Berner Sennenhond, Draadharige Duitse Staanders, Ierse Wolfshond, Schotse Terriërs, Kooikerhondje, Shelties, Riesenschnauzers	Bloedstollingsziekte, ook wel pseudohemofilie genoemd. ‘Spontane’ bloedingen komen met name voor in darmen, baarmoeder en urinewegen. Komt bij veel rassen voor.
Heup Dysplasie	Meerdere genen, h2= 0,3	De meeste rassen, vooral de grotere	Misvorming van de heupkom. Leidt uiteindelijk vaak tot artrose van de heupgewrichten en veel pijn.
Elleboog Dysplasie	Meerdere genen, h2= 0,3	De meeste rassen, vooral de grotere	Misvorming van het elleboog gewricht. Leidt uiteindelijk vaak tot artrose van de ellebooggewrichten en veel pijn.