Inteelt voorkomen: ramcirkel

Wanneer rammen alleen binnen de kudde schapen geselecteerd worden, zullen er vroeger of later inteeltproblemen ontstaan. In Australië hebben schapenboeren gewoonlijk duizenden schapen. Die grazen in verschillende kuddes. Om de inteelt onder controle te houden hebben zij de ramcirkel bedacht. Het idee is dat elke kudde de rammen levert voor de ‘buurkudde’ en dat elke kudde de rammen gebruikt van de andere ‘buurkudde’. Hoe meer kuddes er meedoen in de ramcirkel, hoe langer het duurt voordat verwante dieren met elkaar paren. Bij vijf kuddes, bijvoorbeeld, duurt het vijf generaties voor de allelen weer terugkomen bij de oorspronkelijke kudde. Tegen die tijd is de kans op homozygoot worden door paring van verwante dieren (inteelt) heel klein. In principe geldt: hoe meer kuddes in de ramcirkel hoe beter. Er wordt onderzoek gedaan naar hoe groot die kuddes moeten zijn en wanneer een extra kudde niet meer zoveel toevoegt. Het is namelijk vanuit management oogpunt lastig om veel kuddes te hebben. Een voorbeeld van een ramcirkel in Nederland is het Veluwse Heideschaap. Er is een aantal kuddes van deze soort in Nederland. Samen vormen zij een ramcirkel om inteelttoename te beperken. Daarmee werken zij mee aan het behoud van het ras.

In de figuur zie je een voorbeeld van een ramcirkel. Van elke kudde worden de rammen (hier alleen de koppen) gepaard met de ooien van de volgende kudde. De eigen ooien worden gepaard met rammen uit de kudde ervoor in de cirkel. Wie vervolgens met wie paart, is daarna minder belangrijk voor de inteelttoename, dus daar ligt nog wat vrijheid. Wanneer de ene kudde veel groter is dan de andere dan kan die kudde rammen leveren aan meerdere kleinere kuddes en zullen meerdere (andere) kleinere kuddes rammen leveren aan de grote kudde. Dit systeem werkt het best als de kwaliteit van de dieren in alle kuddes vergelijkbaar is. Wanneer er een kudde is met veel betere dieren dan zal die niet graag rammen gebruiken van mindere kwaliteit